Rozwój, budowa i czynność gruczołu sutkowego
Pierwsze zawiązki gruczołu sutkowego pojawiają się w postaci tzw. listw mlekowych, złożonych z kilku warstw nabłonka ektodermalnego. Wyróżnicowują się już u 4-miesięcznych płodów. Listw jest bardzo dużo, występują parzysto na przedniej części ciała od dołów pachowych do pachwin. Z tych zawiązków rozwija się tylko jedna para gruczołów sutkowych na wysokości czwartego żebra. Wyjątkowo spotyka się gruczoły dodatkowe w punktach zawiązków, jednak bez do dodatkowych rozgałęzień. Są one zaliczane do wad rozwojowych. Z listw mlekowych poprzez intensywny rozplem nabłonka ektodermalnego powstają wzgórki mlekowe. W życiu płodowym stwierdza się pierwotne cewy gruczołowe wysłane dwuwarstwowym nabłonkiem, z którego w 8 miesiącu ciąży powstają przewody mlekowe. W dalszym różnicowaniu pod koniec życia płodowego w przyszłym gruczole sutkowym stwierdza się kolby końcowe, zawiązki zrazików, brodawkę z ujściami przewodów mlekowych i gruczołami łojowymi oraz jej otoczkę z gruczołami potowymi. W skórze brodawki i jej otoczki występuje dużo barwnika. U noworodków w 2—3 dni po urodzeniu często spotyka się zaczerwienienie i obrzmienie gruczołu mlekowego, a nawet wydzielanie treści surowiczej. Do dalszego intensywnego rozwoju gruczołu, sutkowego dochodzi u dziewczynek w okresie dojrzewania płciowego. W ocenie endokrynologicznej wykazano ścisłą współzależność między prawidłową czynnością hormonów płciowych a należytym rozwojem gruczołu sutkowego. W okresie dojrzewania w gruczole sutkowym zachodzą dalsze przemiany. Rozgałęziają się cewki końcowe, wzrasta tkanka tłuszczowa, powstają płaty gruczołowe z własnym przewodem wyprowadzającym. Tkanka łączna dzieli płaty na płaci- ki. Elementy te, a szczególnie tkanka tłuszczowa, kształtują obraz sutka. W okresie spoczynku cały układ kanalikowy wysłany jest mało zróżnicowanym dwuwarstwowym nabłonkiem sześciennym. Dalszy pełny rozwój gruczoł sutkowy osiąga w czasie ciąży, a czynność laktacyjną po porodzie. Wpływają na to hormony: estrogeny, progesteron, prolaktyna i hormon wzrostu. Są one pochodzenia przysadkowego i uwarunkowane wieloma czynnikami: działanie neurohormonalne, prawidłowe ukształtowanie sutka, stałe ssanie bądź odciąganie pokarmu. Po przekwitaniu gruczoł sutkowy ulega uwstecznianiu; zaczyna przeważać w nim tkanka łączna i tłuszczowa nad elementami gruczołowymi. Uważamy za słuszne chociażby krótko omówić w tym podręczniku rozwój, budowę i czynność gruczołu sutkowego, gdyż położnik z tymi zagadnieniami spotyka się wielokrotnie w swojej działalności klinicźnej. Problemy zaczynają się już u noworodków krótko po porodzie (zaczerwienienie, obrzmienie, wydzielanie), następnie prawidłowe jego kształtowanie w okresie dojrzewania i w czasie ciąży oraz przygotowanie do laktacji, a w końcu w połogu prawidłowa laktacja.
Najnowsze komentarze